ISBN13 978-605-316-066-3
13x19,5 cm, 112 s.
Yazar Hakkında
İçindekiler
Okuma Parçası
Eleştiriler Görüşler
Yazarın Metis Yayınları'ndaki
diğer kitapları
Görme Biçimleri, 1978
G., 1984
Ve Yüzlerimiz, Kalbim,
Fotoğraflar Kadar Kısa Ömürlü
, 1987
O Ana Adanmış, 1988
Picasso'nun Başarısı ve Başarısızlığı, 1989
Düğüne, 1996
Fotokopiler, 1997
2000 Yılında 25 Yaşına Basacak Olan Yunus, 1997
Görünüre Dair Küçük Bir Teoriye Doğru Adımlar, 1999
Kral, 2001
Buluştuğumuz Yer Burası, 2006
A'dan X'e, 2008
Kıymetini Bil Herşeyin, 2009
Bento’nun Eskiz Defteri, 2012
Uçuşan Etekler, 2014
Bir Fotoğrafı Anlamak, 2015
İstanbul'dan Gelen Telefon, 2016
Sanatla Direniş, 2017
Portreler (sert kapak), 2018
Yedinci Adam, 2018
Portreler (karton kapak), 2018
Manzaralar (karton kapak), 2019
Manzaralar (sert kapak), 2019
Top Sende, 2020
Bu kitabı arkadaşına tavsiye et
 

Otoportre, s. 7-11

Yaklaşık seksen yıldır yazıyorum. Önce mektup, sonra şiir ve konuşma, sonra hikâye, makale, kitap, şimdi notlar.

Yazma faaliyeti benim için hayati bir faaliyet oldu hep; bir şeyleri anlamlandırmamı ve devam etmemi sağlıyor. Ancak yazının kendisi daha derin ve genel bir şeyin uzantısı - dille olan ilişkimizin. Bu üç-beş notun konusu da dil.

Bir dilden diğerine çeviri yapma faaliyetini inceleyerek başlayalım. Günümüzde çoğunlukla teknik çeviri yapılıyor, ama ben edebi çeviriden bahsediyorum. Bireysel deneyim gerektiren metinlerin çevirisinden.

Bu faaliyete geleneksel bakış, çevirmen ya da çevirmenlerin sayfa üzerinde bir dildeki kelimeleri inceleyip sonra da bu kelimeleri başka bir dilde başka bir sayfaya yazdığı şeklinde. Bu bakışa göre, çeviri yaparken önce metin kelimesi kelimesine çeviriliyor, sonra ikinci dilin dilbilimsel geleneklerine ve kurallarına riayet edecek şekilde uyarlanıyor ve nihayet özgün metindeki “sesin” eşdeğerini tekrar yaratmak için üzerinden geçiliyor. Çevirilerin büyük bir kısmı bu şekilde yapılıyor ve çıkan sonuçlar başarılı olsa da ikinci sınıf.

Neden? Çünkü hakiki çeviri iki dil arasındaki iki yönlü ilişki değil, üçlü bir ilişkidir. Üçgenin üçüncü köşesi, özgün metin yazılmadan önce kelimelerin ardında neyin yattığıdır. Hakiki çeviri, söz öncesine dönmeyi gerektirir.

Özgün metnin kelimelerini, içlerine nüfuz edebilmek, onları açığa çıkaran fikre ya da deneyime dokunabilmek için tekrar tekrar okuruz. Sonra orada bulduklarımızı toparlar ve bu titrek, neredeye sözsüz “şeyi” alıp tercüme edilmesi gereken dilin ardına koyarız. Artık asıl zorlu iş, evsahibi dili, söze dökülmeyi bekleyen “bu şeyi” kabul etmeye ve onu ağırlamaya ikna etmektir.

Bu uygulama bize dilin bir sözlüğe ya da kelime ve deyim dağarcığına indirgenemeyeceğini hatırlatır. Ne de kendi içinde yazılmış eserlerin bir deposundan ibarettir dil.

Konuşulan bir dil bir beden, canlı bir yaratıktır; fizyonomisi sözel, iç organlarının işlevleri dilbilimseldir. Bu yaratığın yuvası, söze dökülmüş şeyler kadar söze dökülmemiş şeylerdir de.

Anadili terimini düşünün. Rusçada bu terim Rodnoiyazyk kelimesiyle ifade edilir, yani Biricik ya da Sevgili Dilim. Azıcık zorlamayla Canım Dilim de denebilir.

Anadili ilk dilimizdir, ilk kez bebekken annemizin ağzından duyarız onu. Terimin mantığı buradan gelir.

Şimdi bundan söz etmemin nedeni, tanımlamaya çalıştığım dilin yaratıcısının hiç kuşkusuz dişi olması. Merkezini fonetik bir rahim olarak canlandırıyorum gözümde.

Bir Anadilinin içinde bütün Anadilleri vardır. Başka bir deyişle: Her Anadili evrenseldir.

Noam Chomsky bütün dillerin -sadece sözel olanların değil- belli ortak yapıları ve işlemleri olduğunu zekice kanıtlamıştır. Yani Anadili sözel olmayan dillerle de -işaret dili, davranış dili, mekânsal düzen dili- ilişkilidir (ya da kafiyelidir?).

Desen çizdiğimde, Anadili içinde tanımlanamaz ama sağlam yeri olduğunu bildiğim bir görüntüler metnini ortaya çıkarmaya ve dönüştürerek aktarmaya çalışıyorum.

Kelimeler, terimler, deyimler kendi dillerinin canlı yaratığından ayrılıp salt etiketler olarak kullanılabilir. O zaman atıl ve boş bir hal alırlar. Tekrarlanan kısaltma kullanımı bunun basit bir örneğidir. Günümüz anaakım siyasi söyleminin çoğu, her türlü dil canlısından ayrılmış, atıl ve ölü kelimelerden oluşur. Böylesi ölü “laf ebeliği” belleği siler ve amansız bir rehavet üretir.

Seneler boyunca beni yazmaya iten şey, yazılması gereken bir şeyler olduğunu ve ben anlatmaya çalışmazsam hiç anlatılmadan kalacağını hissetmemdi. Kendimi ağırlığı olan, profesyonel bir yazardan ziyade, boşlukları kapayan biri gibi görüyorum.

Bir-iki satır yazdıktan sonra kelimelerin kendi dillerinin canlı yaratığına geri dönmesine izin veriyorum. Orada hemen bir sürü başka kelime tarafından tanınıyor ve selamlanıyorlar, bu kelimelerle bir anlam yakınlıkları, zıtlıkları, metafor, aliterasyon ya da ritim ilişkileri var. Onların hoşbeşini dinliyorum. Seçtiğim kelimeleri kullanma şeklimi aralarında tartışıyorlar. Onlara biçtiğim rolleri sorguluyorlar.

Ben de satırları elden geçiriyor, bir-iki kelimeyi değiştiriyor ve tekrar onlara sunuyorum. Yine bir hoşbeş başlıyor.

Geçici onaylamanın alçak mırıltısını duyana kadar böyle devam ediyorum. Sonra öteki paragrafa geçiyorum.

Yine bir hoşbeş başlıyor...

Başkaları beni isterlerse yazar diye tanımlasınlar. Kendi gözümde bir orospu çocuğuyum - hangi orospunun çocuğu olduğumu tahmin ettiniz, değil mi?

İngilizceden çeviren: Aslı Biçen

 
 

Kişisel Veri Politikası
Aydınlatma Metni
Üye Aydınlatma Metni
Çerez Politikası


Metis Yayıncılık Ltd. İpek Sokak No.5, 34433 Beyoğlu, İstanbul. Tel:212 2454696 Fax:212 2454519 e-posta:bilgi@metiskitap.com
© metiskitap.com 2024. Her hakkı saklıdır.

Site Üretimi ModusNova









İnternet sitemizi kullanırken deneyiminizi iyileştirmek için çerezlerden faydalanmaktayız. Detaylar için çerez politikamızı inceleyebilirsiniz.
X