Önsöz, s. 11-12

İnsanlığın umutsuzluk ve kaygıyla mücadelesinde önemli bir aşama olan psikanalizden türeyen psikoterapiler giderek daha geniş bir ilgi merkezi haline gelirken bu konudaki Türkçe kaynakların sayısı çok sınırlıdır. Bu nedenle bu kitapta temel ve güvenilir bir bilgi aktarmayı hedef aldım; kuram ve teknikleri basitleştirip kolayca anlaşılabilir kılmaya çalışırken elimden geldiğince asıllarına sadık kalmayı gözettim. Bununla beraber değişik öğretileri karşılaştırır, çelişik tezleri ele alırken özgül yorumlarıma da yer verdim. Bu yorumlar herhangi bir öğretiyi savunmak veya öne çıkarmaktan ziyade bütünsel bir tartışma zemini hazırlama; hatta bir ölçüde ilk bakışta uzlaşmaz görünen yaklaşımların ne bakımdan birbirini tamamlayabileceğine işaret etme hedefine yöneliktir.

Analitik psikoterapi kuramları arasındaki çatışmalar sanıldığı kadar uzlaştırılamaz değildir. Okurun da fark edeceğini umduğum gibi kuramsal tartışmaların çoğu psikoterapi tekniklerinin farklı bir deney ortamı oluşturmasına bağlı olarak farklı tepkiler gözlenmesiyle ilişkilidir. Bir başka deyişle terapistin, oluşturduğu deney ortamının terapi gören kişinin tepkilerini ne yönde etkilediğini iyice hesaba katmadan genellemelere varması çelişik kuramsal açıklamalara yol açmaktadır; sonuçta adeta her kuramcı kendi tekniğinin verilerinden yola çıkarak oluşturduğu kuramlarla dönüp gene kendi tekniğini meşrulaştırmaktadır. Halbuki bilimsel olarak söylenmesi gerekenler belli bir grup insanın nasıl bir ortamda nasıl bir tepki verdiği ile sınırlı tutulmalı gibi durmaktadır. İşte bu nedenle değişik teknikler ve bu tekniklerle bağlantılı kuramları bir arada ve karşılaştırmalı olarak okumak, bütün bu perspektiflerin üstünde bir geometrale; bütünsel ve merkezsiz bir kavrayışa ulaşmayı kolaylaştıracaktır kanısındayım. Nitekim doğa bilimleri, özellikle fizikle ilgilenenler fizikçiler için deney ortamının ulaşılan neticeleri nasıl değiştirdiğini kuramlaştırmaya çalışmanın temel bir inceleme alanı oluşturduğunu yakından bilirler. Bizler de herhangi bir kuramcının insana ilişkin tezlerini nasıl bir ortamdan yola çıkarak oluşturduğunu iyice kavrayabilirsek söylenenlerin, ulaşılan neticelerin sanıldığı kadar uzlaşmaz olmadığını daha iyi anlarız gibi görünüyor.

Bazı popüler yayınlardan yola çıkarak analitik psikoterapilerin geniş ölçüde terapistin insani özelliklerine bağlı olduğu sanılabilir; üstelik bu yargı bir dereceye kadar doğrudur. Şüphesiz henüz psikoterapi terapistin kişisel niteliklerinden bağımsızlaşacak kadar gelişmemiştir ve belki de psikoterapide tamamen şahıssızlaşmış bir aşamaya asla ulaşamayacağız. Ama bilimsel bir disiplin kişisel becerilere, karizmalara dayanamaz. Bu nedenle her terapist ne yaptığını iyice bilerek ve tanımlayarak hareket etmelidir; kişisel deneyiminden elde ettiği neticeleri diğer meslektaşlarının kullanımına sunabilmelidir. Bu yargı da psikoterapi uygulamasında kuramsal bilginin önemine bir kez daha işaret eder.

İşte yukarıdaki kaygılarla kaleme alınan bu kitap özellikle sınır durumlar ve narsisizm konuları çerçevesinde geçen temel tartışmaları özetlemek hedefine yönelmiştir. Psikonevrozların geniş ölçüde kitabın kapsamı dışında bırakılmasının sebebi bu konunun günümüzde artık önemli bir sorun oluşturmaktan çıkmış olmasıdır. Psikoz durumlarının psikoterapisinde ise umut verici bir gelişme gözlenmemektedir. Dolayısıyla günümüz psikiyatrisi ve psikoterapisinin en canlı tartışma konuları yukarıda ifade edilen ara alanlardır. İlginin bu yönde değişmesi kaçınılmaz olarak kuramsal açıklamaların, bir kuşak öncesine kadar analitik yönelimli terapistleri meşgul eden bilinçdışı çatışmalar ve bunların simgesel ifadelerinden kişilik örgütlenmelerinin dinamiklerine doğru kaymasına yol açmıştır. Kitap bu yeni çizgiyi temsil etmektedir.

Kitabımın bazı insanların yolunu kısaltacağı umuduyla...