İsmail Şahin, "ABD'ye Tersten Bakmak", Akşam-lık, 21 Mart 2004

Amerika Birleşik Devletleri, imparatorluk projesi ile tüm siyasi, ekonomik ve askeri stratejilerini yeniden düzenliyor. Büyük Ortadoğu Projesi, imparatorluk hayalinin merkezine oturuyor. Dünyanın en borçlu ülkesi olan ABD, aynı zamanda dünyanın en büyük askeri bütçesine sahip ülkesi. ABD için uluslararası hukuk sistemi, anlaşmalar veya Birleşmiş Milletler gibi kuruluşların artık bir önemi yok. Irak savaşı bunun en önemli göstergesi. 132 ülkedeki askeri üssü ile, dünyanın dört bir yanına yayılmış ajanları ile, evet ABD dünyanın en güçlü ülkesi. Immanuel Wallerstein'a göre durum biraz farklı. Yazar, Amerikan Gücünün Gerileyişi adlı yapıtında, tüm bu olgulara tersten bakmaya davet ediyor. Wallerstein, dünya tarihinde askeri gücün üstünlüğü korumaya hiçbir zaman yetmediğine dikkat çekiyor. "Meşruiyet en azından dünyanın önemli bir kısmı tarafından tanınan meşruiyettir" diyen yazar, Irak savaşı ile ABD'nin meşruiyet iddiasının temellerini dinamitlediğini ifade ediyor. Bunun jeopolitik arenada ABD'yi onulmaz bir biçimde zayıflattığını öne sürüyor. Wallerstein'a göre ABD'nin yıldızı, 1970'lerden bu yana soluyor ve saldırılara verdiği cevap da bu gerilemeyi hızlandırıyor.

Yukarıda verdiği tabloya bakınca, yazarı fazla iyimser bulduğumu söyleyebilirim. O da zaten "ABD geriliyor" tezini bugün çok az insanın kabul edeceğini söylüyor kitabın başında.

Ve diyor ki bu teze inananlar sadece ABD yönetimi, o nedenle bu kadar saldırganlar...

Biraz keyiflenmek adına güzel bir tez! Yazar bu gerilemeyi anlamak için son 30 yılın jeopolitiğine bakılması gerektiğini söylüyor. Bunu yapıyor kitap boyunca da, tarihsel süreç içinde gelişen ekonomi politiğini irdeliyor. ABD'nin II. Dünya Savaşı sonrasına hegemonik bir güç olarak kazandığı başarı ülkenin hegemonik koşullarının çöküşünü de yarattı yazara göre. Vietnam Savaşı, 68 devrimleri, 1989'da Berlin Duvarı'nın yıkılması ve 11 Eylül saldırıları. Tüm bu olaylar Wallerstein'a göre ABD'nin şu an içinde bulunduğu durumu doğurdu. "Gerçek güçten yoksun, yalnız bir süper güç, kimsenin takip etmediği, saygı duymadığı bir dünya lideri ve kontrol edemediği küresel bir kaos içinde tehlikeli bir biçimde sürüklenen bir ülke!" Tespitler yerinde ama biraz fazla pembe!

Kitapta sadece ABD yok. Küreselleşme, ırkçılık, İslam dünyası, demokrasi ve entelektüeller var. Tüm bu konular ayrı başlıklar altında inceleniyor, son 30 yıllık gelişmelerin ışığında. Kitapta bir de ötekiler var. Sistem karşıtları Yazar "ötekilerin" tarifini yapıyor, sistem karşıtlığı nedir sorusunu yanıtlamaya çalışıyor. Bir de üç adet ödev veriyor. Onu da kitabı okuduğunuzda öğrenirsiniz.