MEHMEDİN KİTABI DAVA DOSYASINDAN

Nadire Mater'in Savunması

Beyoğlu 2. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığı

İstanbul

Son bir kaç aydır çeşitli yaşlarda erkekler tatile gider gibi 28 gün için sivildeki hayatlarına ara verdiler. Gazete haberlerinde "Mehmet bey" diye anılan bu erkekler 15 bin Alman Mark karşılığı yıllardır yapmadıkları askerlik hizmetlerini ifa ettiler. Sayılarının 70 bin olduğu ifade edilen bu grup bu ülkede 15 yıl önce bir anda yok olan "askerlik anıları" geleneğini yeniden başlattılar. Artık söz kahvelerde, kafelerde, barlarda 28 günlük Mehmet beylerin.

Mehmet beyler konuşuyorlar, Mehmetçikler dağların zirvelerinde ölümle burun burunayken konuştular, konuşuyorlar. Mehmedin Kitabı 'nda ise askerlik hizmetlerini 1984-1998 yıllarında arasında olağanüstü hal bölgesinde yapanlar ilk kez konuşmuşlardı.

Oysa, onlar on beş yıldır susuyor, bizler, bu ülkede yaşayan insanlar ise onlara hiçbir şey sormuyorduk. Mehmetlerin askerlik günleri, öncesi ve sonrasına dair özlemi, sevgiyi, korkuyu, acıyı, ölümü, öfkeyi özetle bütün bir hayatı aktarmayı denedikleri bu anlatılar Mehmedin Kitabı 'nda bir araya gelince bir yasak duvarına çarptı.

Bu yasaklamayı hala anlayamıyor ve kabul edemiyorum. Sayın savcının esas hakkındaki mütalaasının duruma bir açıklık getirmesi beklenirdi. Sayın savcı, kitapla ilgili görüşlerini açıklamak yerine Osmanlı imparatorluğu dönemine kadar uzandı, batı toplumlarının eleştirisini, Ermeni soykırımı iddialarını tartışmayı yeğledi.

Batı ile bu kitabın ne ilgisi var? Yani eleştiri sadece Batı'dan gelebilir ve aslında eleştiri "ihanettir" gibi bir klişeyle karşılaşıyoruz. Kitapta konuşan Mehmetlerin Batıyla ne ilişkisi var? Onlar anonim olduklarında "kahraman" dediğimiz Trabzonlu, Malatyalı, Aydınlı olarak bu ülkenin dört bir yanından gelen gençler. Ayrıca, Batının Türk ordusunu eleştirdiğini duyduğumu da hiç hatırlamıyorum.

Kitabın "Ermeni" bağlantısı Ermeni kökenli bir Türkiye cumhuriyeti vatandaşının da Mehmedlerden biri olarak karşımıza çıkıyor. Bunun "Ermeni soykırımı iddiaları" ile ne ilişkisi var?

Ben "Güneydoğu olayları"yla ilgili bir kitap yazmadım. Ben eratın ağzından yaşananları aktarmaya çalıştım. Burası tam bir ideolojik saptırmadır.

Savcılık makamı, kitabın içinden kitabı suçlayacak hiçbir şey bulamayınca olayı saptırıyor, söz gelimi "başbağlar katliamı"nda yakınlarını kaybedenlerle neden görüşülmediğini soruyor. Başbağlar örneği bile, Sayın savcının kitabı okuduysa bile mantığını kavramak istemediğini gösteriyor. Başbağlar'ın Mehmetlerle bir bağlantısı var mı?

Başbağlar'ı kim yaptı? Bugün üzerinden yei yıl geçen olayla ilgili olarak köylüler gazetelere verdikleri demeçlerde hala devletten fail bulmasını bekliyorlar. Olayın failleri olarak yakalananların bir bölümü birkaç yıl cezxa aldıktan sonra beraat ettiler, aralarında bu haksız cezaevi günleri için devlete açtıkları manevi tazminat davalarını kazananlar var.

Başbağlar başka bir kitabın konusu. Bu kitap, sacılık makamının iddia ettiği gibi tek yanlı olsaydı, yine belleklerde yer eden olaylardan, 33 asker olayında ellerini, ayaklarını kaybeden, artık "gazi" olduğu için sevdiğine bile kavuşamayan gencin anlatılarına yer vermezdi.

Bir gazeteci olarak, Başbağlar olayını bir çalışma başlığı olarak kayda geçiyorum.

Bir kitabın nasıl olacağı, neleri içereceği ya da içermeyeceğinin yazarını ilgilendirdiği, kitapların yargılanmasını asla kabul etmemekle birlikte, yargılanması durumunda yazılmayanlardan değil yazılanlar üzerinden gidilmesi gerektiği tekrarlamaya gerektirmeyen bir gerçektir.

Geçenlerde bir lokantada yemek yerken genç garson tanıştığımızı söylediğinde onu hatırlamaya çalışmam boşunaydı. Tanışmamıştık ama Mehmedin Kitabı 'nı okuyan gence göre artık birbirimizi tanıyorduk. Savcılık makamıyla da bu yolla tanışmayı çok isterdim.

Mehmedin Kitabı çalışmasını neden ve nasıl yaptığımı 29 Eylül 1999 günü, ilk duruşmada sunduğum ifademle ayrıntılı olarak anlatmış, Mehmedin Kitabı 'nın önsözünde de ayrıntısıyla yazmıştım. O günden bugüne kitapla ilgili Türkiye ve Türkiye dışında çok farklı görüşlerden yayın organlarında yer alan bütün yazı ve yaklaşımlar çalışmanın öneminde buluştular.

Tek olumsuz tepkiyi Genel Kurmay başkanlığı ve Savcılık makamından aldığım Mehmedin Kitabı ile onur duyuyorum.

Gerçek apaçık ortada. Gerçeği yasaklamak onu yok etmiyor. Mehmetlerin konuşmasına yasak getirmek, şimdilerde yine otogarlarda, gözyaşlarını saklayarak oğullarını askere gönderen annelerin, babaların, eşlerin, sevgililerin kaygılarını yok etmiyor. Gençlerin arkadaşlarını son on beş yıldır "asker gidecek, sağ dönecek," gibi sloganlarla havalara atarak uğurlamaları bana çok şey anlatıyor, içimi acıtıyor. Sadece bu slogan bile, Savcılık makamı da dahil, hepimiz için bir şeyler ifade etmiyor mu?

Bilirkişi raporundaki, "kitabın özel, subjektif ve somut bir niteliğe sahip olması, belirli yörelerde meydana gelmiş belirli olayları aktaran ve yer yer edebi, yer yer belgesel ve eleştiri yönü ağır basan; ülkemizin belirli bir döneminde içinde geçtiği zor ve ağır nitelikli günlerin sona ermesi temennisini zımmen içinde bulunduran düşüncelerin yer alması itibarıyla TCK 159. Maddede mevcut bulunan devletin askeri kuvvetlerinin tahkir ve tezyifi suçunun maddi unsuru mevcut değildir," tarzındaki hukuki tespite tamamıyla katılıyorum.

Ne var ki, Sayın Savcı bilirkişi raporunu da kitaba bakışındaki anlayışla değerlendirdi. Bütününü yok sayarak kitaptan "seçme"ler yaptı. Bilirkişi raporunun da bütününü yok sayarak, özünü görmezden gelerek "seçmeler" yaptı.

Özetle, bilirkişi raporuna katılıyor ve Mehmetlerin "kurtulması" için Mehmedin Kitabı üzerindeki yasağın, toplatma kararının derhal kalkmasını ve beraatımı talep ediyorum.

Saygıyla.

Nadire Mater, 24 Ağustos 2000