"Hakikatin çölünde yaşamakla başa çıkamadığımız, giderek hakikat sonrasının nihilizminde kaybolduğumuz, herhangi bir ahlaki edimin ardında hınzır bir zekâ gösterisi olarak çıkar aradığımız, duygusuz ve hesapçı siyasi ve şahsi adımlarımızı ya apaçık bir zorlamayla herkesin iyisiymiş gibi sunduğumuz ya da umursamaz bir pişkinlikle kısmi çıkarımızı maksimize etmenin en insani tavır olduğunu varsaydığımız, iyiye olan inancımızı yitirdiğimiz gibi iyi arayışı içinde olanları da mahkûm edip alaya aldığımız bir zamanda kendisini hakikate adamış bir filozofa, J.-J. Rousseau’ya dönmek çok mu yersiz?"

Düşünce tarihinde önemli bir yer tutan Rousseau’yu modern incelemelerin ışığında okuyan yazarlar, filozofun bugün siyaset üstüne düşünenlere neler söyleyebileceğini araştırıyorlar. İndirgemeci yorumların karşısına düşünürün külliyatından hareketle bütünlüklü bir tablo çıkarıyorlar.

İnsanın özü itibariyle kötü olduğu fikrini reddeden Rousseau, ne gibi kötülükler işlerse işlesinler, insanların aslında "erdemli" davranışlara kâdir olduğunu kabul eder. Peki kötülük de yapan bu varlıklar hangi koşullarda "iyi", "erdemli" olur ve tahakküm ilişkisi kurmadan birlikte yaşarlar? Birey ile toplum, kendini bilmemek ile bilmek, akıl ile duygu arasındaki karşıtlıkların bu doğrultuda ele alındığı kitap, böylece Rousseau’nun eşitliğe dayalı ve ortak çıkarı gözeten toplum fikrini enine boyuna tartıyor; hem "trajedi"yi hem de "ütopya"yı, hem filozofu hem de bugünü yeniden düşünmeye çağırıyor bizi.

Siyaset kuramı ve felsefeye ilgi duyan okurlarımızın zevkle okuyacağına inanıyoruz.

Giriş, s. 13-20

Hemen hemen hiç formel eğitimi olmayan Jean-Jacques Rousseau yazdıklarıyla Batı kanonuna yeni bir yön vermiş; kolektif belleğin temel referansları haline gelen anlatılara yepyeni bir içerik kazandırmış; esasen temel metinleriyle tarihin akışını da değiştirmiştir. [1] Immanuel Kant’ın Emile ya da Eğitim Üzerine’nin yazılışını Fransız Devrimi’nin patlak vermesine eşdeğer bulması, Maximilien Robespierre’in İtiraflar’ı göğsünde taşıması, devrimin ilk günlerinde Jean-Paul Marat’nın halk yığınlarına Toplum Sözleşmesi’nden bölümler okuması tesadüf değildir. Gerçekten de Rousseau’nun, Emile ya da Eğitim Üzerine ile Platon’un Devlet’inin sunduğu ütopik siyasi tahayyülü yeniden betimlemiş olması; Julie yahut Yeni Héloïse romanıyla tarihsel aşk hikâyelerine ve bunların en popülerlerinden olan Abélard ile Héloïse’in imkânsız romanslarına bambaşka bir biçim verip koşulsuz buyruk ve erdemin ...

Devamını görmek için bkz.

Mustafa Günay, "Trajik hissiyat, ütopik siyaset!", Cumhuriyet gazetesi, 20 Aralık 2020

Rousseau, Batı kanonuna yön veren, temel metinleriyle tarihin akışını da değiştirmiş olan bir filozoftur. Fransız Devrimi’nin esin kaynakları arasındadır. Ancak hangi konuyu/problemi ele alırsa alsın, Rousseau’da “trajik hissiyat” ve “ütopik siyaset” birlikte karşımıza çıkar.

Bu konuda Tütüncü’ler şunları söyler: “Rousseau’nun külliyatı benliği ve insanlığı bilmeye adanmıştır; kırılgan, ıstıraplı, hassas bir arayıştır bu.(…) Benliğin ve insanlığın bitmek bilmeyen arzularını, hayal kırıklıklarını, yanlış yollara sapışlarını yüreğinde hisseder: Trajik bir hissiyattır bu. Ama aynı zamanda kendini bilmenin yüceliğini, iyimserliğini ve imkânlarını tanır; insan özgürlüğe yazgılıdır, insanı köleleştiren zincirleri yine insanın kıracağının farkındadır. Bu da ütopik siyasetin yoludur.” (s. 14)

Akıl-duygu karşıtlığı, felsefe tarihinde sıkça rastladığımız bir durumdur. Rous...

Devamını görmek için bkz.