Güzel bir sokağın ya da parkın şehirde yaşayanlara nasıl bir yararı vardır? Şehrin sokağında yürüyebilme isteği ile otomobil sürme isteği bağdaşabilir mi? Şehirlerde çeşitliliğin sürmesinin koşulları nelerdir? Çöküşe yol açan veya beraberinde yenilenmeyi getiren kuvvetler hangileridir? Sağlıklı bir şehir hayatı için ne gibi planlama taktiklerine başvurulabilir?

Yüzyılın belki de en devrimci değişikliklerinin, dünyayı irdelemek için kullandığımız zihinsel yöntemlerde gerçekleştiğini söyleyen Jane Jacobs, şehir planlaması alanında da benzer bir paradigma değişiminin gerekliliğine dikkat çekiyor. Şehirleri basit problemlerden ziyade örgütlü karmaşıklık problemleri olarak ele alarak, süreçler üzerine düşünerek, tikelden genele doğru akıl yürüterek, ortalama niceliklerin nasıl işlediğini anlamak için ortalama dışı niceliklere bakarak içinde yaşadığımız şehirlerin gerçekten nasıl işlediğini anlayabileceğimizi ve böylece bu işleyişi daha iyi hale getirebilecek stratejileri saptayabileceğimizi söylüyor.

Amerikan şehirciliğindeki tarihsel gelişmelerin kusursuz ve sorunsuz olduğunu varsayarak, sorgusuz sualsiz aynı yolu tutanlar için çok değerli derslerle dolu olan bu kitap, açık ve berrak sosyal tercihleri sayesinde bugün de anlamını koruyan bir klasiktir.

Giriş, s. 24-45.

Bu kitap mevcut şehir planlaması ve yeniden inşasına bir saldırı niteliği taşıyor. Ayrıca ve en önemlisi de, mimarlık ve şehir planlaması fakültelerinden tutun da, pazar ekleri ve kadın dergilerine kadar her yerde öğretilenden farklı, hatta onların tam tersi olan yeni şehir planlaması ve yeniden inşası ilkeleri ortaya atmayı deniyor. Benim saldırımın temelinde yeniden inşa yöntemlerine dair safsatalar ya da tasarım modalarına dair kılı kırk yaran itirazlar yatmıyor. Modern, ortodoks şehir planlaması ve yeniden inşasını şekillendiren ilkelere ve hedeflere yönelik bir saldırı bu.

Farklı farklı ilkeler öne sürerken çoğunlukla bilinen, sıradan şeylerden bahsedeceğim: örneğin, hangi tür şehir sokakları emniyetlidir, hangileri değildir; şehir parklarından bazıları harikayken neden bazıları cürüm ve ölüm tuzaklarına dönüşür; niçin bazı gecekondu mahalleleri(1) değişmeden kalırken diğerleri mali ve resmi engeller karşısında bile yenilenip gelişirler; şehir merkezlerinin yer değiştirmesinin sebebi nedir; mahalle nasıl bir şeydir ve büyük şehirlerdeki mahallelerin ne gibi işlevleri vardır... Kısacası, şehirlerin gerçek hayatta nasıl işlediğinden bahsedeceğim; çünkü hangi planlama ilkelerinin ve hangi yeniden inşa pratiklerinin şehirlerdeki toplumsal ve ekonomik canlılığı artırmakta işe yarayacağını, hangi ilkelerin ve pratiklerin bu canlılığı azaltacağını öğrenmenin tek yolu budur.

Hüsnükuruntu ürünü bir efsaneye göre, yeterince paramız ...

Devamını görmek için bkz.