Bir toplumda siyasal baskı ve şiddet yaygınlaşmışsa, korku ve ötekileştirme toplumda belirgin bir biçimde önplandaysa, çoğunluk bunu normalleştirmiş ve iktidar bunu meşrulaştırmışsa, bunun kaynağı hemen her zaman, ciddi travmaların yaşandığı kirli bir geçmiştir. Bu geçmişin hayaletleri her an her yerde geziniyor: kalabalık meydanlarda, bayram günlerinde, büyük toplantılarda ya da sıradan günlük karşılaşmalarda...

Filmlerle hatırlamak, yüzleşmek, anlatmak, yasını tutmak, iyileşmek mümkün mü? Toplumsal travmaların sinemada konu olarak el alınması yeterli mi? Bu tür travmaların asla bireysel olmadığını akılda tutarak toplum olarak ne yapmalıyız? Toplum olarak üstümüze geçirilmiş deli gömleğinden, yerleşik inanç ve ideolojilerden kurtulmakta filmler bir imkân sunuyor mu?

Sevcan Sönmez bu incelemesiyle, travma temsili hakkındaki kuramsal literatürden de yararlanarak, son dönem Türkiye sinemasında bu yöndeki çabaları tek tek filmler üzerinden irdeliyor, travmalarla toplumsal olarak yüzleşebilmek için sinemadan ne bekleyebileceğimizi araştırıyor.

Giriş bölümünden, s. 11-15

Hatırlamak, insanın ve toplumun en temel gereksinimlerinden biri. Geçmişi hatırlamak bugünü ve yarını kurmak için çok önemli. Bellek, insanın aynı zamanda tarih bilincini oluşturuyor ve onu dünya üzerinde yaşayan başka canlılardan ayırıyor. Nietzsche bunu, “hayvan yalnız ‘şimdi’yi yaşar, onun geçmişi, geleceği yoktur, o tek boyutlu bir zaman içindedir. Oysa insan bilinçli bir tarih varlığıdır, sürekli gelişen, boyuna kendini besleyerek yenileyen bir özün taşıyıcısıdır,” sözleriyle vurgular (2009: 24). İnsanı doğadaki diğer canlılardan farklılaştıran bellek birçok araştırmacının ve yazarın altını çizdiği üzere toplumsaldır. Toplumsal bellek çalışmalarının öncülerinden Halbwachs, bir toplumun geçmişe ait olaylarla, geçmişte bıraktığı izlerle tanışık olmasının, zaman akışı içerisinde geri gidebilmesi demek olduğunu belirtmekte ve o toplumun kalıcılık göstermesinde, var olmasında ve kendinin bilincinde olmasında belleğin taşıdığı önemi vur...

Devamını görmek için bkz.

Melek Yeşilyurt, “Kitap İncelemeleri: Filmlerle Hatırlamak”, FilmLoverss, 22 Aralık 2015

Filmlerle Hatırlamak: Toplumsal Travmaların Sinemada Temsil Edilişi isimli kitap geçtiğimiz Ekim ayında Metis Yayınları tarafından basıldı. Yaşar Üniversitesi, Film Tasarımı Bölümü’nde öğretim görevlisi olarak görev yapan Yrd. Doç. Dr. Sevcan Sönmez tarafından kaleme alınan bu çalışma, son dönem Türkiye Sineması’nda bir eğilim olarak kendini gösteren tarihle yüzleşmeyi, toplumsal travmatik olayları beyazperdeye yansıtmayı hedefleyen önemli filmleri detaylı bir şekilde analiz ediyor. Yazar, filmlerin bu travmatik olaylara nasıl yaklaştığını, bu yaklaşım tarzının tarihle yüzleşme noktasında nasıl bir rol oynadığını ve filmlerin biçeminin bu yaklaşımı nasıl desteklediğini sorguluyor. Fakat bunlara girişmeden önce bellek, hatırlama ve travma kavramlarını felsefi, sosyolojik ve psikolojik temelleri ile tartışıyor.

Travma terimi psikolojide oldukça önemli bir yer t...

Devamını görmek için bkz.

Ayşe Adlı, "Bir Tedavi Yöntemi Olarak Sinema", Türk Sineması Araştırmaları, 28 Aralık 2015

İnsan hayatını belirleyen iki temel unsur hatırlamak ve unutmak. Hatırladıkça derinlere doğru kök salar, unuttukça geleceğe uzanırız. Bu iki taraflı büyümede denge bozulduğunda, hatırlayamaz ya da unutamaz olduğumuzda yani, dünya ile kurduğumuz ilişki de sekteye uğrar. Sevcan Sönmez, Filmlerle Hatırlamak kitabında unutamadığımız toplumsal travmalardan bahis açıyor. Toplumlar da, vakitlice müdahale edil(e)meyen problemler yüzünden, insanlar gibi hasta olur zira. Öfke, acı, keder… bataklık gibi derine daha derine çeker gün geçtikçe…

Sönmez, kitap boyunca Türkiye’de son 40 yıldır yaşanan toplumsal hadiselerin filmlere nasıl yansıdığını, nasıl ele alındıklarını irdeler. Yazar, Judith Herman’ın yaptığı sıralamadan hareketle travmaların iyileşme sürecini üç aşamada ele alır. İlk evre, güvenliğin tesis edilmesi. Kişinin yaşadığı travmayı anlatabilecek güvenli bir ...

Devamını görmek için bkz.

Betül Durdu, "Toplumsal belleğin sinematografik tezahürleri", Hayal Perdesi, Ocak-Şubat 2016

Filmlerle Hatırlamak, Varlık Vergisi Kanunu, 12 Eylül Darbesi ve faili meçhul cinayetler gibi Türkiye tarihinde toplumsal travmalara sebep olmuş olayların sinematografik dışavurumlarına odaklanıyor.

“Toplumsal Travmaların Sinemada Temsil Edilişi” alt başlığıyla yayınlanan Filmlerle Hatırlamak kitabında akademisyen Sevcan Sönmez, 2012 yılında tamamladığı “Türkiye Sinemasında Travmatik Temsiller” başlıklı doktora tezini temel alır. Filmlerle Hatırlamak, Türkiye tarihinde toplumsal travmalara sebep olmuş Varlık Vergisi Kanunu, 12 Eylül Askeri Darbesi ve doksanlarda Güneydoğu’da işlenen faili meçhul cinayetler gibi olayların sinematografik dışavurumlarına odaklanır. Sinemayı 1980 sonrasında unutma kültüründen hatırlama kültürüne geçişte, geçmişin travmatik olaylarıyla yüzleşmenin temsil bulduğu mecralardan biri olarak çalışmasının merkezine ...

Devamını görmek için bkz.